O Deklaraciji o osudi zločina učinjenih nad pripadnicima srpskog naroda i građanima Srbije; o zločinima nad Mađarima 1944/45.
PREDSEDAVAJUĆA: Nemate pravo na repliku. Zahvaljujem. Narodni poslanik Bálint Pásztor. Izvolite.
BÁLINT PÁSZTOR (BALINT PASTOR): Gospođo predsedavajuća, dame i gospodo narodni poslanici, narodni poslanici Saveza vojvođanskih Mađara će podržati Deklaraciju o osudi zločina učinjenih nad pripadnicima srpskog naroda i građanima Srbije, na isti način kao što smo 30. marta ove godine podržali Deklaraciju o osudi zločina u Srebrenici.
Mi smatramo da svaki zločin treba da se osudi bez obzira ko je izvršio taj zločin i ko su bile žrtve. Raduje nas činjenica da su neki naši predlozi na Kolegijumu Narodne skupštine usvojeni, da je čak i naziv ovog dokumenta, ovog predloga izmenjen i da se u naslovu Deklaracije ne govori isključivo o srpskom narodu, nego i o građanima Srbije, pripadnicima drugih naroda.
Svi mi vrlo dobro znamo da su u ratovima 90-ih godina ginuli, u onim ratovima u kojima Srbija zvanično nikad nije učestvovala, da su u tim ratovima ginuli i pripadnici nacionalnih manjina. I Albanci i Bošnjaci i Hrvati i Bunjevci i Mađari i svi drugi, da su i ti ljudi bili primoravani da učestvuju u tim ratovima u kojima zvanično Republika Srbija nikada nije učestvovala, pa su naravno i pripadnici tih nacionalnih manjina ginuli u tim ratovima i zbog toga Deklaracija treba da nosi ovaj naziv koji nosi.
Mi smo predlagali i da se malo ublaži formulacija iz tačke 5. ove deklaracije jer smatramo da u 21. veku tužbe i protivtužbe ne treba da budu sredstva za rešavanje sporova između država, ukoliko postoji drugi način da se ti sporovi prevaziđu i smatramo da je u interesu i pripadnika srpske nacionalne manjine u Hrvatskoj i pripadnika hrvatske nacionalne manjine u Srbiji, da se sporovi između Hrvatske i Srbije rešavaju vansudskim putem.
Naravno, na tome nismo insistirali. To nije pitanje za mađarsku nacionalnu manjinu u Srbiji, ali sam smatrao važnim da napomenem da na takav način gledamo na ovo pitanje.
Veoma je dobro što je u 3. tački ovog predloga deklaracije navedeno da Narodna skupština pruža punu podršku svim državnim organima i institucijama da istražuju zločine, da prikupljaju dokaze u skladu sa najvišim krivičnim pravnim standardima i da čuvaju trajno sećanje na žrtve, stalno podsećaju svetsku javnost na stravične zločine počinjene nad srpskim narodom i građanima Srbije tokom 90-ih godina 20. veka.
Isto tako smatramo da ovi principi treba da se odnose na sve zločine koji su učinjeni i pre 90-ih godina 20. veka. Kao što znate, genocid i druga slična krivična dela ne zastarevaju. Zločini nisu činjeni samo 90-ih godina 20. veka. Istorija nije počela 90-ih godina 20. veka i zbog toga, kao što sam uradio i u martu, kada je Narodna skupština raspravljala o Predlogu deklaracije o osudi zločina u Srebrenici i ovom prilikom želim da podsetim javnost Srbije na zločine koji su činjeni 40-ih godina prošlog veka u Vojvodini, ali ne samo u Vojvodini nego na teritoriji čitave tadašnje Jugoslavije.
Naravno, ne sporimo i to treba da bude uvek prva rečenica, to sam rekao i u martu, da su činjeni stravični zločini protiv srpskog naroda 1941. i 1942. godine, mislim pre svega na novosadsku raciju. Ali isto tako, čitava javnost Republike Srbije treba da zna za zločine koji su činjeni 1944. i 1945. godine protiv onih koji su streljani samo zbog toga što su pripadali određenoj naciji, koji su bili optuženi za saradnju sa okupatorima, ali njihova krivica nikada nije dokazana. Krivica nije dokazana zbog toga što ni sudski postupci nisu vođeni, pa ni presude nisu donete.
Treba neko da odgovori gde je onih pola miliona Nemaca iz Vojvodine koji su živeli na ovim područjima do 1944. godine. Kako je moguće da je prema tadašnjim popisima stanovništva živelo oko pola miliona Nemaca u Vojvodini, a sada ih je oko četiri ili pet hiljada.
Samo ako govorimo o pripadnicima mađarske nacionalne manjine, oko 20.000 Mađara je streljano 1944. i 1945. godine. To je rađeno i hrvatskom narodu i svim drugim narodima koji su živeli na teritoriji Vojvodine, uključujući i Srbe koji su bili optuženi od tadašnjih vlasti za saradnju sa okupatorima. Najveće žrtve su sigurno bili Nemci i Mađari, ako gledamo broj streljanih tih godina. Mađari su proglašeni kolektivnim krivcima. Samo u Čurugu, Žablji i Mošorinu je streljano više hiljada građana pripadnika mađarske nacionalne manjine. Oni koji nisu streljani bili su deportovani. Njihova imovina je konfiskovana i te odluke su na snazi i dan danas u Republici Srbiji. Oni su streljani bez sudske odluke ili presude.
Samo u logoru Bački Jarak od decembra 1944. do aprila 1946. godine ubijeno je 6.429 lica, od njih 955 dece. O tim istorijskim činjenicama javnost Republike Srbije treba da zna i zbog toga govorim o ovoj temi.
Naravno, ovu temu nikad nismo spominjali u svetlu ili sa namerom sticanja dnevno političkih poena, ali kada se govori o zločinima u Narodnoj skupštini, onda treba govoriti i o ovim zločinima.
U mađarskoj zajednici je prisutno živo sećanje na nevine žrtve tih vremena, a skoro u svakom selu je određeni broj građana streljano.
Svi mi, pripadnici mađarske nacionalne manjine na Dan mrtvih obeležavamo dan sećanja na njih.
Kao što sam rekao, nevinih žrtava je bilo i 1941. godine, ali je Mađarska država u periodu nakon Drugog svetskog rata ispoljila značajne gestove priznavanja krivice za nasilje i, kao što znate, još je pre nekoliko decenija snimljen film pod naslovom "Hladni dani" u kojem je reč o tim zločinima 1941. godine u novosadskoj raciji.
Petnaestorica glavnih krivaca iz redove mađarskih vojnih i žandarmerijskih snaga je još tokom 1943. godine osuđeno delom na smrtne kazne, a delom na kazne zatvora. Tadašnjim premijer Mađarske je 1942. godine okarakterisao zločinom ta dešavanja, ta ubistva 1941. godine.
Skupština AP Vojvodine je donela rezoluciju o nepriznavanju kolektivne krivice. Tom rezolucijom se zalažu za punu rehabilitaciju svih prognanih, nevino optuženih, nevino stradalih tokom i neposredno nakon Drugog svetskog rata, ne dovodeći u pitanje individualno utvrđenu odgovornost.
Sve ovo govorim zbog toga što očekujemo, sa punim pravom da takvu rezoluciju ili deklaraciju donese i Narodna skupština RS. Parlament i Vlada ćute o tim zločinima i neko mora ovo pitanje da pokrene pred javnošću. Godine 2009. su se predsednici Srbije i Mađarske, Boris Tadić i Laslo Šoljom, dogovorili oko formiranja mešovite komisije istoričara akademija nauka i umetnosti Srbije i Mađarske. Smatramo da je to pravi put. Treba da se formira mešovita komisija istoričara i ti istoričari treba na isključivo naučnoj osnovi da istraže šta se desilo od 1941-1945. godine i nakon obavljanja tog rada, smatramo da treba doneti i u Parlamentu Srbije i u Parlamentu Mađarske parlamentarnu rezoluciju o međusobnom priznavanju krivice. Smatramo da je to jedini ispravan put, ali je problem u tome što bez obzira na činjenicu da je mađarska strana imenovala istoričare još pre skoro godinu dana, srpska strana, Republika Srbija, to nije učinila. Ukoliko se to ne dogodi u dogledno vreme, a mislimo da nema razloga da se to ne dogodi, onda neće doći do uspešnog obavljanja tog rada u što skorijem periodu i tada neće biti moguće doneti tu zajedničku rezoluciju i u Narodnoj skupštini Srbije i u Parlamentu Mađarske.
Zbog toga apelujem pre svega na predsednika Republike, Vladu RS da se što pre ovi istoričari imenuju, da ova tema ne bude dnevno politička, kao što nije ni danas, i da se to poglavlje naše zajedničke istorije zatvori. Bili bismo veoma srećni kada bi i pre obavljanja tog veoma teškog naučnog rada Parlament Srbije, Narodna skupština RS, delegacija Narodne skupštine učestvovala u prvim danim novembra u Vojvodini na onim manifestacijama gde se sećamo tih nevinih žrtava. Takvih manifestacija ima skoro u svakom selu Vojvodine i mislim da je 2010. godine pravo vreme da delegacija Narodne skupštine bude prisutna na tim događajima.
Znači, očekujemo što skorije formiranje te mešovite komisije istoričara u punom sastavu i što skorije donošenje rezolucije o priznavanju krivice i u Parlamentu Mađarske i u Parlamentu Srbije, a mi ćemo danas glasati za ovaj predlog deklaracije. Hvala.
PREDSEDAVAJUĆA: Iskorišćeno je 14 minuta i 15 sekundi od vremena predsednika poslaničke grupe.
